خسی در میقات(رقعی)معیار علم نوشته جلال آل احمد انتشارات معیار علم

معرّفی کتاب " خسی در میقات " اثر « جلال آل احمد »

خسی در میقات یکی از مهمترین و جذاب ترین سفرنامه هایی است که در سال 1343 توسط جلال آل احمد نوشته شده است. نویسنده در این کتاب علاوه بر جنبه زیارتی، سفر حج را از جنبه های مختلف دیگری مانند مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و غیره... بررسی می کند. کتاب چنان سلیس و با زبان ساده و ریزبینانه به رشته تحریر در آمده است که خواننده احساس می کند خود در حال تجربه این سفر و اتفاقات آن است.
اهمیّت کتاب خسی در میقات زمانی بیشتر آشکار می شود که بدانیم نویسنده همین کتاب زمانی عضو حزب توده بوده و به سبب پشت کردن به مذهب از خانواده طرد شده و حتی نگارش کتاب در اعتراض به سنت وباورهای دینی را نیز تجربه کرده است. امّا این سفر تاثیرات زیادی را در دید و افق و باور جلال آل احمد به جای می گذارد. نویسنده داستان را از فرودگاه جدّه آغاز می کند، جایی که مسلمانان جهان با زبان، باور و فرهنگ های مختلفی در آنجا جمع می شوند.
جلال آل احمد در این سفر سعی می کند تا با این حاجیان آشنا شده و با آنها گفت وگو کند تا با انگیزه و دلایل سفرشان به حج آشنا شود. انسان هایی که مشخص می شود بعضی از آنها به جستجوی حقیقتی آمده اند که تا به حال تجربه نکرده اند و بعضی از آنها صرفاً برای ادای وظیفه شرعی پا یه سرزمین وحی و نزول آیات گذاشته اند. البته جلال آل احمد در این سفرنامه به جنبه های دیگری هم می پردازد که مشکلات سفر و سختی های آن و کمبود امکانات در کشور عربستان از آن جمله است  آل احمد علّت این مشکلات را بی کفایتی رهبران عربستان و وابستگی آن ها به کشورهای صنعتی و قدرتمند غربی می داند. نکته دیگری که جلال آل احمد را به تفکر وا می دارد و باعث اعتراض و ناراحتی او می شود عقب ماندگی بعضی از این کشورها با وجود نعمت ها و موهبت های الهی مانند نفت و استعمار آنها توسط کشورهای غربی است. 
آل احمد در این نوشته به گونه ای تمامی جوانب سفر حج و مسائل مختلف آن را تشریح می کند که هر خواننده ای را مجذوب آن خواهد شد.

.بخشی از کتاب

در قسمتی از کتاب چنین آمده است: 
" این طور که پیداست تا سال دیگر خود کعبه را هم از بتون خواهند کرد. نه تنها «مسعا»ی میان «صفا» و «مروه» الان بدل شده است به یک راهرو عظیم و دو طبقه سیمانی، بلکه دور تا دور خانه دارند از نو یک شبستان چهار گوش و دو طبقه می‌سازند تا شبستان قبلی دوره عثمانی را خراب کنند. الان یک طرف شبستان قبلی را برداشته‌اند. آن طرفی که «مسعا» است. لابد تا یکی دو سال دیگر اضلاع دیگر را هم خراب خواهند کرد. درست است که پاگرد «مطاف» دور خانه گسترده خواهد شد و جماعت بزرگتری سه چهار برابر جماعت فعلی دور حرم طواف خواهد توانست کردن؛ اما تمام حرف بر سر این تخته‌های سیمان است که روی پایه‌های بتونی می‌چسبانند و ده برو بالا... این سنگ خارای نجیب و زیبا دم دست افتاده. و آن وقت مدام سیمان و قالب سیمانی. و این مکه از بیت‌المقدس کوهپایه‌تر است. شهر، سنگی سنگی. و عجیب خارایی! و عرب جاهلیت حق داشته که «خانه را با مجسمه انباشته بوده.» بیت‌الحرام در گودی میان کوه‌ها، در ته آبرفت آنها، نشسته. و آب زمزم نوعی ذخیره آب باران، که از این کوه‌های خارا سرازیر می‌شود و در آن آبرفت جمع می‌شود. و خیابانهای پست و بلند. و معمولاً به تبع دره‌ها. و خانه‌ها در دو طرف، بر سینه کوه بالا رفته و هر گوشه‌ای انشعاب دیگری در کوه. یعنی محله دیگری و کوچه دیگری. و خیابانهای نئون پوشیده، و نیمه آسمان خراش‌های سیمانی و رنگارنگ کنار خیابانها؛ و رنگ آمیزی تند در و پنجره‌های نو؛‌ و سبز چمنی و سرخ جگری و این قبیل... و سخت دهاتی. و بدجوری شهرها را از ریخت انداخته. و دور خیابانها پر از نئون. و گلدسته عظیم خانه خدا هم، و خود خانه خدا هم. وقتی خدا می خواهد که بر گوشه‌ای در بساط این زمین خانه‌ای داشته باشد، باید بداند که آن زمین روزگاری به دست حکومت سعودی خواهد افتاد و به اجبار صدور نفت در و دیوارش پر از نئون خواهد شد. بحث در این نیست که چراغ‌موشی جای نئون بگذارند. بلکه در این است که چرا نباید برای چنان عظمتی، نوع خاصی و شکل خاصی، با طرحی خاص از لامپ، به همان کمپانی‌ها سفارش بدهند. و آخر تشخصی! و نه این که حتی خانه خدا یک مصرف کننده عادی پنسیلوانا! این هست یعنی عوالم غیب را به منافع کمپانی‌ها آلودن... "

درباره «جلال آل احمد »

سید جلال الدین آل احمد در 11 آذرماه سال 1302 در خانواده ای مذهبی به دنیا آمد . پدرش روحانی بود و بسیار علاقه داشت که جلال در آینده جانشین او در منبر مسجد شود امّا جلال راه دیگری را برای زندگی انتخاب کرد . او بر خلاف مخالفت پدر بعد از فارغ التحصیلی از دارالفنون در سال 1322 وارد رشته ی زبان و ادبیات فارسی دانشسرای عالی شد و یک سال بعد از آن به عضویت حزب توده درآمد و آثار مهمی را در این زمان تالیف کرد که شاخص ترین آن ها "غرب زدگی" است . آل احمد در سال 1324 و با چاپ داستان زیارت به دنیای نویسندگی قدم گذاشت و در همان سال این داستان در کنار چند داستان کوتاه دیگر در مجموعه" دید و بازدید" به چاپ رسید. دومین کتاب جلال با نام" از رنجی که می بریم " در سال 1326 و همزمان با کناره گیری او از حزب توده منتشر شد که روایت مبارزات و شکست های او در این حزب است. آل احمد در این سال به عنوان آموزگار در وزرات فرهنگ مشغول به کار شد و تصمیم گرفت تحصیلاتش را در رشته ی زبان و ادبیات فارسی ادامه دهد . آل احمد در سال 1327 با سیمین دانشور آشنا شد و دو سال بعد برخلاف مخالفت های پدرش با او ازدواج کرد . او در سال 1330 و درست قبل از دفاع از رساله ی دکتری خود تحصیل را نیمه کاره رها کرد و در کتاب "خدمت و خیانت روشنفکران" دلیل این تصمیم را کم سوادی استادان دانشگاه توصیف کرد. با ملّی شدن صنعت نفت آل احمد که مدتی سکوت پیشه کرده بود دوباره به سیاست روی آورد و عضو کمیته و گرداننده ی تبلیغات « نیروی سوم » شد. امّا در سال 1332 به دلیل اختلاف از آن ها هم کناره گرفت. این اتفاق و کودتای 28 مرداد باعث شد که جلال دوباره سکوت و انزوا اختیار کند که کتاب های تات نشین های بلک زهرا، اورازان ، جزیره ی خارک و مدیر مدرسه مربوط به همین دوره است . او در سال 1342 همراه با علی اکبر کنی پور عازم سفر حج شد که رهاورد آن سفرنامه ی « خسی در میقات » بود که گفته می شود آل احمد نسخه ای از آن را برای آیت الله خمینی فرستاد و به ایشان ابراز ارادت کرده بود  . این روشنفکر، مترجم و نویسنده ی توانا در 18 شهریور 1348 و در سن 45 سالگی به ناگهان در گذشت اما تاثیرات او بر ادبیات فارسی همچنان مشهود است؛ ایجاد تشکل‌های ادبی و صنفی، از جمله کانون نویسندگان ایران و انتشار مقالات گوناگون و معرفی  و ترجمه آثار آلبرکامو ، داستایوسکی، آندره ژید ، یونگر و یونسکو ،حمایت شاعران و همچنین ترویج ساده نویسی و استفاده از لحن محاوره از مهم ترین خدمات اوست.

از دیگر آثار " آل احمد"

•    پنج داستان (1350) (5داستان کوتاه)؛
•    نفرین زمین(1366)(یک داستان بلند)؛
•   سه تار(1367)
•    سنگی بر گوری( نوشته شده در سال 1342، چاپ 1360)(یک داستان بلند)؛
•    نون والقلم(1340)( یک داستان بلند)؛
•    مدیر مدرسه(1337)(یک داستان بلند)؛
•    سرگذشت کندوها(1337)(یک داستان بلند)؛
•    زن زیادی(1331)(9داستان کوتاه)؛
•    از رنجی که می بریم(1326)(7داستان کوتاه)؛
•    دید و بازدید( مجموعه داستان)(1324)(12داستان کوتاه).
مشاهدات و سفرنامه ها:
•    اورازان(133)- مشاهداتی که بعد از بازدید از این منطقه که سرزمین اجدادی او بوده است ، نگاشته شده است؛
•    تات نشین های بلوک زهرا(1337)؛
•    جزیره خارک درّ یتیم خلیج فارس(1339)؛
•    خسی در میقات(1345)؛
•    سفر به ولایت عزرائیل(1363)؛
•    سفر روس(1369)؛
•    سفر آمریکا؛
•    سفر فرنگ.
ترجمه ها :
•    تشنگی و گشنگی اثر اوژن یونسکو(1351) 50صفحه از کتاب توسط جلال آل احمد ترجمه شده اما مرگ زودرس باعث شد که نتواند آن را به پایان برساند و بعد از مرگ آل احمد ، دکتر منوچهر هزارخانی بقیه کتاب را ترجمه کرده است؛
•    چهل طوطی، قصه های کهن هندوستان(1351)؛
•    عبور از خط اثر ارنست یونگر(1346)؛
•    مائده های زمانی اثر آندره ژید(1333)؛
•    دست های آلوده اثر ژان پل سارتر(1331)؛
•    سوتفاهم اثر آلبرکامو(1329)؛
•    بیگانه اثر آلبرکامو(1329)؛
•    قمارباز اثر داستایسفکی(1327)؛
•    محمد و آخر الزمان اثر پل کازانوا(1325)؛
•    عزاداری های نامشروع اثر محسن امین(از عربی،1322).

نسخه های متعدد از کتاب " خسی در میقات"

•    انتشارات مجید(سخن)؛
•    انتشارات فردوس؛
•    انتشارات جامه دران؛
•    انتشارات ابر سفید؛
•    انتشارات معین.