سر و ته یک کرباس نوشته محمدعلی جمالزاده انتشارات علم

معرّفی کتاب " سر و ته یک کرباس " اثر « محمّدعلی جمالزاده »

کتاب سر و ته یک کرباس اثر نویسنده معاصر ایرانی، محمدعلی جمالزاده، است. او نگارش این کتاب را در سال 1323 در ژنو به اتمام رساند ولی یازده سال بعد یعنی در سال 1334 آن را منتشر کرد. جمالزاده در این کتاب به شرح داستان و سرنوشت کودکی خود می پردازد و از آن جایی که بستر وقایع در زادگاهش، اصفهان است آن را « اصفهان نامه » نیز می نامد. قسمت اول این کتاب با عنوان « یادگارها و آغاز کار » به شرح روزهای کودکی نویسنده می پردازد. قسمت دوم نیز که رنگ و بویی عارفانه دارد؛ دیدار با یک دوست و ملاقات او با یک شیخ معروف را برایمان نقل می کند.
جمالزاده در دیباچه کتاب خود را پدر سالخورده ای می خواند که می خواهد از ایّام قدیم برای فرزندان خود قصه سرایی کند. او که آینده را به نویسندگان جوان واگذار کرده تمایل دارد بیشتر از گذشته بگوید چراکه ریشه آینده را در گذشته می داند و معتقد است که تاریخ در سرنوشت مردم موثر بوده و آن را عامل اساسی می داند از همین رو جمالزاده معتقد است که باید به حراست از آداب و رسوم و سنن قدیمی خود پرداخت و آن ها را حفظ کرد. او با همین هدف در کتاب سر و ته یک کرباس به ستایش گذشته می پردازد و قصد دارد به همگان بگویید که فراموش کردن خود و تقلید از دیگران کار خوبی نیست و چیزی را که خودمان خوبش را داریم نباید در گرفتن بدش از دیگران، این همه عجله داشته باشیم...

بخشی از کتاب

در زیر بخشی از متن کتاب اینگونه آمده است:
همه می دانند که من زاده خاک پاک و بچّه صحیح النسب اصفهانم. در وصف شهر اصفهان همین بس که آن را نصف جهان خوانده اند و در توصیف مردم آن همینقدر کافی است که به حکم قناعت پیشگی که خصلت ممتاز آنان است در حق شهری که به صد جهان می ارزد به نصف جهان قانع گردیده اند.

درباره « محمّدعلی جمالزاده »

سیّد محمدعلی موسوی جمالزاده ، معروف به محمدعلی جمالزاده، نویسنده و مترجم معاصر ایرانی است که پدر داستان کوتاه در زبان فارسی و آغازگر سبک واقع‌گرا به شمار می‌رود. او زاده 1270 هجری شمسی در اصفهان است. پدر او، سیّد جمال‌الدین واعظ اصفهانی است که غالباً برای وعظ از اصفهان به شهرهای مختلف سفر و در این راه محمدعلی نیز او را همراهی می‌کرد. در یکی از این سفرها سیّد جمال اقامت تهران را اختیار کرد. چندی بعد نیز محمدعلی را برای تحصیل به بیروت فرستاد. در این بین با دگرگون شدن اوضاع سیاسی ایران، محمدعلی شاه قاجار مجلس را به توپ بست و آزادی خواهان را مجازات کرد. در این راستا پدر محمدعلی جمالزاده نیز توسط عمال دولتی دستگیر و به حکومت بروجرد تحویل داده شد و سرگذشتی جز اعدام در انتظارش نبود.
بعد از فوت پدر، محمدعلی جمالزاده دیگر به ایران باز نگشت و به قصد ادامه تحصیل راهی فرانسه شد. بدین منظور دیپلم خود را از دانشگاه دیژون گرفت. با آغاز جنگ جهانی اول، سیّد حسن تقی زاده "کمیته ملیون" را با هدف مبارزه علیه دولت انگلیس و روس در برلین تشکیل داد و در سال 1294 جمالزاده برای همکاری با آنها به برلین رفت. در همین دوران او کار نویسندگی را با نوشتن مطلب برای مجله کاوه و چند نشریه دیگر آغاز کرد. او در طول مدّتی که در آلمان زندگی می کرد به روزنامه نگاری فعال تبدیل شده بود.
وی نقطه آغازین سبک داستان کوتاه نویسی به شکلی جدید در ایران است. داستان « فارسی شکر است » موجب مطرح شدن و پس از آن مجموعه داستان « یکی بود یکی نبود » موجب شهرت جمالزاده شد که در سال 1300 هجری شمسی در برلین به چاپ رسید. او علاوه بر داستان نویسی در زمینه تاریخ ایران، ادبیات، مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در ایران فعالیت هایی داشته و آثار ارزشمندی را به رشته تحریر درآورده است.
جمالزاده بیشتر عمر طولانی خود را خارج از ایران سپری کرد ولی در تمامی این مدّت ایران را در قلبش زنده نگه داشت و با آن زندگی کرد. او همیشه خود را به خواندن کتب فارسی مشغول می کرد و در رابطه با زبان فارسی و فرهنگ ایرانی به پژوهش می‌پرداخت و کتاب می نوشت.
در نهایت جمالزاده در 17 آبان 1376، زمانی که 106 سال داشت دور از وطن و در خانه سالمندانی در سوییس در‌گذشت و بر خلاف وصیتش مبنی بر آرمیدنش در اصفهان، در ژنو به خاک سپرده شد.

از دیگر آثار " محمّدعلی جمالزاده "

•    یکی بود یکی نبود؛
•    سر و ته یک کرباس؛
•    دارالمجانین؛
•    زمین، ارباب، دهقان؛
•    عمو حسینعلی؛
•    شاهکار؛
•    صندوقچه اسرار؛
•    راه آب نامه؛
•    فارسی شکر است؛
•    صحرای محشر؛
•    قلتشن دیوان؛
•    طریقه نویسندگی و داستان سرایی؛
•    تاریخ روابط روس با ایران؛
•    سرگذشت حاجی بابا اصفهانی؛
•    گنج شایان؛
•    خاک و آدم؛
•    آزادی و حیثیت انسانی؛
•    قصه های کوتاه برای بچه های ریش دار.
ترجمه:
•    قهوه‌خانه سورات یا جنگ هفتاد و دو ملت؛
•    ویلهلم تل؛
•    داستان بشر؛
•    دون کارلوس ؛
•    خسیس؛
•    داستان‌های برگزیده؛
•    دشمن ملت؛
•    داستان‌های هفت کشور (مجموعه)؛
•    بلای ترکمن در ایران قاجاریه؛
•    قنبرعلی، جوانمرد شیراز ؛
•    سیر و سیاحت در ترکستان و ایران؛
•    جنگ ترکمن .

نسخه های متعدد از کتاب " سر و ته یک کرباس "

•    انتشارات نشر علم؛
•    انتشارات سخن.