معرّفی کتاب "بررسی تاریخی، سیاسی و حقوقی پشتونستان و خط دیوراند" اثر «حمیدرضا سیدناصری»
کتاب «بررسی تاریخی، سیاسی و حقوقی پشتونستان و خطر دیوراند» اثر «حمیدرضا سیدناصری» در سال «1400» با موضوع بررسی مسائل مرزی افغانستان و پاکستان نوشته شده است. مرز دیوراند، میان دو کشور افغانستان و پاکستان قرار دارد. این مرز، در سال 1893.م در زمان عبدالرّحمن خان، بین افغانستان و هند که در آن زمان مستعمره‌ی بریتانیا بود، تعیین شد. پس از استقلال هند و در پی آن، جدایی سرزمین پاکستان از این کشور، مناقشات بین دو کشور افغانستان و پاکستان بالا گرفت و قبایل پشتونستان، مناطق حوالی این مرز را مناطقی خودمختار می‌شناختند. در گذشته، رفت و آمد از این مرز، به صورت آزادانه و بدون مجوز انجام می‌شد. اما اکنون، دعواهایی که بر سر این مرز به‌وجود آمده، موجب جدایی دو سرزمین و دیوار کشی شده است و افراد صرفاً با اخذ روادید قادر به عبور هستند. کتاب بررسی تاریخی، سیاسی و حقوقی پشتونستان و خط دیوراند، به بررسی تاریخ و رویدادهایی که درمورد این مرز برای دو کشور همسایه رخ داده است، می‌پردازد.
این کتاب در 7 فصل نوشته شده است. در ادامه به طور خلاصه به بیان موضوعات هر یک از فصل‌ها می‌پردازیم.
مروری بر وضعیت تاریخی و اجتماعی پشتونستان: بررسی وضعیت تاریخی افغانستان، چگونگی تنظیم قرارداد دیوراند و آشنایی با قوم پشتون
تأثیر تعیین خط دیوراند بر تحولات سیاسی افغانستان: افغانستان در دوران جنگ جهانی اول و شاه امان الله خان و پشتونستان
مسئله‌ی پشتونستان پس از استقلال هند و پاکستان: پشتون‌ها و رفراندوم برای پیوستن به پاکستان، مسئله‌ی پشتونستان در دوران حکومت ظاهرشاه، صدارت داودخان و تشدید مسئله پشتونستان، دوران مشروطیت در افغانستان و مسئله پشتونستان، مسئله پشتونستان پس از کودتای داود خان و تشکیل جمهوری، مسئله پشتونستان پس از کودتای 7 ثور، مسئله پشتونستان در دوران جهاد
پشتونستان و ظهور طالبان: شرایط و علل ظهور طالبان، اهداف پاکستان در ایجاد طالبان
تأثیر واقعه 11 سپتامبر بر تحولات افغانستان: سیاست پاکستان در قبال افغانستان پس از واقعه سپتامبر، تغییر سیاست پاکستان در قبال افغانستان، همکاری پاکستان و آمریکا در سقوط طالبان
بررسی تحولات افغانستان پس از ظهور طالبان: دیدگاه پاکستان نسبت به دولت انتقالی کرزی، مواضع پاکستان نسبت به خط دیوراند در دوران حکومت کرزی، انتخابات پارلمان ملی و مجالس ایالتی پاکستان و تأثیر آن بر سیاست‌های پاکستان، زمینه‌های قومی و جناح بندی‌های سیاسی در دولت انتقالی
بررسی حقوقی معاهده‌ی دیوراند: ابعاد حقوقی معاهده دیوراند و دیدگاه حقوقی طرف پاکستانی به معاهده دیوراند
ضمائم کتاب هفت: قرارداد صلح پاریس، قلات و بلوچستان بخشی از پشتونستان، سد کالاباغ، حزب عوامی ناسیونال پاکستان، موافقت نامه و ضمیمه ای درباره ترکیب جمعیتی افغانستان
دیگران مهم در ارتباط با این کتاب چه گفته‌اند؟
محمد آسیابانی، در گفت و گو با حمیدرضا سیدناصری، اهمیّت این کتاب را بدین‌گونه توضیح می‌دهد: « ما مردم ایران در شناخت کشورهای پیرامونی خویش حقیقتاً بی‌اطلاع هستیم، همیشه منتظر بودیم تا کسی ما را روایت کند. ما حتی از روایت کردن خودمان نیز ناتوان هستیم. همین کتاب اگر تألیف پژوهشگر خارجی بود تاکنون چندین چاپ را پشت سر گذاشته بود. ما هیچ شناختی از کشورهای منطقه نداریم و یک ایرانی به‌سختی برای سرمایه‌گذاری به کشور همسایه اعتماد می‌کند. یکی از دلایلی که ما معمولاً در منطقه متحد سیاسی نداریم و اگر هم کشورهایی با ما متحد شوند، ولی با توپ و تشر آمریکا قافیه را می‌بازند. در جریان تحریم‌ها هم مشخص شد، ما حتی با کشورهای منطقه هم نمی‌توانستیم مبادلات بانکی داشته باشیم. یکی از دلایل این اتّفاق همین است که ما هیچ شناختی از کشورهای منطقه نداریم. بالطبع سرمایه‌گذاران منطقه هم هیچ شناختی ندارند و به سختی سرمایه‌گذاری به کشور همسایه اعتماد می‌کند.»
همچنین وی در ادامه بیان می‌کند: «این کتاب واقعا آگاهی‌های خیلی خوبی را به ما می‌رساند. یک نویسنده و پژوهشگر که سابقه دیپلماسی هم دارد، منطقه افغانستان را برای ما روایت می‌کند. اگر کتاب «پشتونستان و خط دیوراند» را بخوانیم متوجّه می‌شویم که چرا طالبان بعد از دو دهه افول موفّق می‌شود تا قدرت را در افغانستان در دست بگیرد. حتی متوجّه می‌شویم چرا استان سیستان و بلوچستان اینچنین فقیر و محروم است و چرا مردم در آنجا با وضع فاجعه‌باری زندگی می‌کنند. چرا مواد مخدر در آنجا فراوان است. سیستان و بلوچستانی که از آن به انبار غله آسیا یاد می‌شد...»
بخشی از کتاب
در توضیحات پشت جلد آمده است: «اهمیت موضوع پشتونستان: مسئله‌ی پشتونستان و خط دیوراند از منظر افغان‌ها به لحاظ قومی- ملی و جغرافیایی بسیار بااهمیّت است و همواره در طول تاریخ پس از استقلال افغانستان، در تحوّلات و روابط این کشور با پاکستان تأثیرگذار بوده است.
مسئله‌ی پشتونستان و خط دیوراند یکی از عوامل مهم دخالت همه جانبه‌ی پاکستان در امور افغانستان و پیگیری سیاست افغانستان بی ثبات و ناامن بوده است.
در این کتاب تأثیر مسئله‌ی پشتونستان بر گرایش‌ها و حساسیت‌های قومی افغان‌ها و بر سیاست حاکمیت‌های مختلف افغانستان در سه دهه‌ی گذشته و سیاست‌های پاکستان در مقاطع مختلف تاریخی و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته و نقش مسئله‌ی پشتونستان در تبیین سیاست‌های این کشور در قبال افغانستان و این که پشتونستان یکی از عوامل مهم دخالت پاکستان در امور افغانستان بوده است مورد ارزیابی قرار گرفته است.»
درباره «حمیدرضا سیدناصری»
حمیدرضا سیدناصری متولد سال 1332 می‌باشد. وی مدیرمسئول نشر و تحقیقات ذکر است که قریب به 4 دهه در حوزه‌ی نشر به این کار مشغول می‌باشد.
دیگر آثار «حمیدرضا سیدناصری»
از دیگر آثار این نویسنده، می‌توان به کشمیر: گذشته، حال و آینده، مهربان تر از نسیم: 99 قصه از زندگی امام خمینی، پاره‌ای از خورشید: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی استاد شهید مرتضی مطهری و صحیفه‌ی انقلاب: وصیت‌نامه‌ی سیاسی الهی رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی اشاره کرد.
نسخه‌های متعدّد از کتاب "بررسی تاریخی، سیاسی و حقوقی پشتونستان و خط دیوراند"
این کتاب توسّط انتشارات ذکر، به چاپ رسیده و علاقه‌مندان به موضوعات بین الملل و تاریخی، می‌توانند این کتاب را از سایت ویستور تهیّه کرده و از خواندن آن لذّت ببرند.
ثبت دیدگاه
دیدگاه کاربران